การแบ่งเซลล์

การแบ่งเซลล์

            การแบ่งเซลล์จำเป็นสำหรับสิ่งมีชีวิต เพราะสิ่งมีชีวิตสามารถดำรงเผ่าพันธุ์ได้ โดยไม่เกิดการสูญพันธุ์เพราะมีคุณสมบัติในการแบ่งเซลล์เพื่อการเจริญเติบโต สร้างเซลล์ใหม่ทดแทนเซลล์เก่าที่    เสียหาย และการสืบพันธุ์ให้ลูกหลาน การแบ่งเซลล์ประกอบด้วย 2 ขั้นตอน คือการแบ่งนิวเคลียส (nuclear division หรือ karyokinesis) และการแบ่งไซโทพลาสซึม (cytoplasmic division หรือ cytokinesis) 

การแบ่งตัวของนิวเคลียสมีอยู่ 2 แบบ คือการแบ่งตัวแบบไมโทซิส (Mitosis) และการแบ่งตัวแบบ     ไมโอซิส(Meiosis)

การแบ่งเซลล์แบบไมโทซิส (Mitosis) 

        การแบ่งแบบไมโทซิส เป็นการแบ่งเซลล์ร่างกาย (somatic cell) ทำให้เซลล์ร่างการเพิ่มจำนวนขึ้น จากเซลล์เริ่มต้น 1 เซลล์ แบ่งหนึ่งครั้งเดียวได้ 2เซลล์ใหม่  ซึ่งทำให้สิ่งมีชีวิตมีการเจริญเติบโต การแบ่งตัวของเซลล์วิธีนี้แบ่งออกได้ 5 ระยะ ดังนี้

1. ระยะอินเตอร์เฟส (Interphase)
-เพิ่มจำนวนโครโมโซม(Duplication) ขึ้นมาอีก 1ชุดและติดกันอยู่ที่เซนโทรเมียร์ (1 โครโมโซม      มี 2  โครมาทิด)

-เซนตริโอ แบ่งเป็น 2 อัน

รูปแสดงการแบ่งเซลล์ในระยะอินเตอร์เฟส (Interphase)

ระยะอินเตอร์เฟส (Interphase)

2.ระยะโพรเฟส (Prophase)

-โครมาทิดหดสั้น เป็นแท่ง

-เยื่อหุ้มนิวเคลียสและนิวคลีโอลัสหายไป

-เซนตริโอเลื่อนไป 2 ข้าง

-สปินเดิลไปเกาะที่เซนโทรเมียร์

ระยะโพรเฟส (Prophase)

ระยะโพรเฟส (Prophase)

3.ระยะเมทาเฟส (Metaphase)

-โครโมโซมเคลื่อนที่เข้ามาอยู่ตรงกลาง

ระยะเมทาเฟส (Metaphase)

4.ระยะแอนาเฟส (Anaphase)

-โครมาทิดถูกดึงแยกออกจากกัน

-โครโมโซมภานในเพิ่มเป็น 2 เท่า หรือจาก 2n เป็น 4n

ระยะแอนาเฟส (Anaphase)

5.ระยะเทโลเฟส (Telophase)

-เยื่อหุ้มนิวเคลียสและนิวคลีโอลัสเริ่มปรากฏ

-มีการแบ่งไซโทรพลาสซึม เซลล์สัตว์ เยื่อหุ้มเซลล์คอดเข้าไป บริเวณกลางเซลล์ เซลล์พืชเกิดเซลล์เพลท (cell plate) กั้นแนวกลางเซลล์ขยายออกไปติดกับผนังเซลล์เดิม

-ได้ 2 เซลล์ใหม่ เซลล์ละ 2n เหมือนเดิมทุกประการ

ระยะเทโลเฟส (Telophase)

ระยะเทโลเฟส (Telophase)

การแบ่งเซลล์แบบไมโอซิส (Meiosis)

       การแบ่งเซลล์แบบไมโอซิส เป็นการเเบ่งเซลล์เพื่อสร้างเซลล์สืบพันธุ์ (gamete) ของสิ่งมีชีวิตที่มีการสืบพันธุ์แบบอาศัยเพศ ผลที่เกิดขึ้นคือได้ ออวุล (ovule) และละอองเรณู (pollen grain) ในพืชและได้ไข่ (egg) และเสปิร์ม (sperm) ในสัตว์  การแบ่งเซลล์แบบไมโอซิสมี 2 ขั้นตอน  คือ     

ไมโอซิส I (Meiosis - I) และ ไมโอซิส II (Meiosis - II)  

ไมโอซิส I (Meiosis - I)

          ไมโอซิส I (Meiosis - I) หรือ Reductional division ขั้นตอนนี้จะมีการแยก homologous chromosome ออกจากกันมี 5 ระยะย่อย คือ

1. ระยะอินเตอร์เฟส I  Interphase- I

-จำลองโครโมโซมขึ้นมาอีก 1 เท่าตัว แต่ละโครโมโซมประกอบด้วย 2 โครมาทิด

ระยะอินเตอร์เฟส I (Interphase)

2.ระยะโพรเฟส I (Prophase)

-โฮโมโลกัสโครโมโซมเข้าคู่กันทำให้มีกลุ่มโครโมโซมกลุ่มละ 2 ท่อน ( bivalent) แต่ละกลุ่ม ประกอบด้วย 4 โครมาทิด( tetrad) และเกิดการแลกเปลี่ยน ชิ้นส่วนของโครมาทิด         (crossing over)

ระยะโพรเพส I ที่ส่องจากกล้องจุลทรรศน์

ระยะโพรเฟส I (Prophase I)

3.ระยะเมทาเฟส I (Metaphase I)

-คู่ของโฮโมโลกัสโครโมโซม เรียงตัวอยู่ตามแนวศูนย์กลางของเซลล์

ระยะเมทาเฟส I จากกล้องจุลทรรศน์

ระยะเมทาเฟส I (Metaphase I)

4.ระยะแอนาเฟส I (Anaphase I)

-โฮโมโลกัสโครโมโซม แยกคู่ออกจากกันไปยังแต่ละข้างของขั้วเซลล์

ระยะแอนาเฟส I (Anaphase I)

5.ระยะเทโลเฟส I (Telophase I)

-เกิดนิวเคลียสใหม่ 2 นิวเคลียส แต่ละนิวเคลียสมีจำนวนโครโมโซม เป็นแฮพลอยด์ (n)

ระยะเทโลเฟส I จากกล้องจุลทรรศน์

ระยะเทโลเฟส I (Telophase I)

6.ระยะอินเตอร์เฟส II (Interphase II)

-เป็นระยะพักชั่วครู่แต่ไม่มีการจำลองโครโมโซมขึ้นมาอีก

7.ระยะโพรเฟส II (Prophase II)

-โครโมโซมหดสั้นมากทำให้เห็นแต่ละโครโมโซม มี 2 โครมาทิด

ระยะโพรเฟส II (Prophase II)

8.ระยะเมทาเฟส II (Metaphase II)

-โครโมโซมจะมาเรียงตัว อยู่แนวศูนย์กลางของเซลล์

ระยะเมทาเฟส II (Metaphase II)

9.ระยะแอนาเฟส II (Anaphase II)

-เกิดการแยกของโครมาทิด ที่อยู่ในโครโมโซมเดียวกันไปยังขั้วแต่ละข้างของเซลล์ ทำให้โครโมโซม เพิ่มจาก n เป็น 2n

ระยะแอนาเฟส II (Anaphase II)

10.ระยะเทโลเฟส II (Telophase II)

-เกิดนิวเคลียสใหม่เป็น 4 นิวเคลียส และแบ่งไซโทพลาสซึม เกิดเป็น 4 เซลล์ สมบูรณ์ แต่ละเซลล์มีจำนวนโครโมโซม เป็นแฮพลอยด์ (n) หรือ เท่ากับครึ่งหนึ่ง ของเซลล์เริ่มต้น

ระยะเทโลเฟส II (Telophase II)

ที่มาของเนื้อหาประกอบและรูป :หนังสือชีววิทยา 1 และ   http://www.baanjomyut.com/library_2/extension-2/cells_and_cell_division/03.html